Zakon Cystersów powstał we Francji w XI wieku, w oparciu o regułę świętego Benedykta. Oznacza to, że mnisi prowadzą życie monastyczne, oparte na modlitwie i pracy własnych rąk. W średniowieczu Cystersi szybko zdobyli uznanie jako świetni organizatorzy oraz krzewiciele wszelkich usprawnień w rolnictwie i rzemiośle. Byli więc pożądani przez królów i książąt, w których rękach pozostawały olbrzymie, niezagospodarowane obszary lasów i łąk. Na ziemie polskie Cystersi zostali sprowadzeni już w połowie XII wieku. Jednym z pierwszych miejsc, które wybrali, był małopolski Jędrzejów. I właśnie stamtąd trafili do doliny rzeki Rudy. W 1252 roku rozpoczęli budowę obiektów klasztornych, w których zamieszkali trzy lata później. Fundatorem całego przedsięwzięcia był książę Władysław Opolski. Mnisi zabrali się ostro do pracy. Wkrótce założyli od podstaw wiele wsi. Uprawiali ziemię, utrzymywali stawy i browar, zajmowali się bartnictwem, produkcją węgla drzewnego i smoły, a nawet kuźnictwem. W 1747 roku w Stodołach uruchomili pierwszy na Górnym Śląsku wielki piec opalany węglem! Na początku XIX wieku klasztor przejęło państwo pruskie. Po kilku latach majętność trafiła w ręce przedstawicieli rodu Hohenlohe-Waldenburg-Schillingfürst. To oni przekształcili pałac opacki w książęcy i zaplanowali park. Co pozostało z pracy Cystersów do dnia dzisiejszego? Przede wszystkim zespół klasztorno-pałacowy, składający się z bazyliki, średniowiecznych zabudowań klasztornych oraz barokowego pałacu. Pierwotnie kościół miał charakter romańsko-gotycki. Zbudowano go na planie krzyża łacińskiego, z nawą główną wyższą od naw bocznych. Charakterystyczny był brak wież. W XVII i XVIII wieku kościół przebudowano w stylu barokowym. Spośród trzech kaplic najcenniejsza jest Najświętszej Marii Panny, XVIII-wieczna, z cudownym wizerunkiem Madonny. W kościele warto zwrócić uwagę na cenne obrazy Michaela Willmanna i Ignaza Raaba. Do świątyni przylegają zabudowania klasztoru. Pierwotnie gotyckie, później przybrały formę barokową. Ujęte w czworobok tworzą malowniczy, otoczony krużgankami wirydarz (ogród). Na przełomie XVII i XVIII wieku zespół uzupełniono o budynki barokowego pałacu opackiego, z własnym dziedzińcem i bramą otwieraną w stronę malowniczego stawu. Pocysterskie zabytki otacza piękny, 95-hektarowy park typu angielskiego. Poprowadzono po nim trzy dendrologiczne ścieżki edukacyjne. Rudy leżą na w centrum Parku Krajobrazowego Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich. W malowniczej okolicy pozostało wiele pamiątek związanych z działalnością Cystersów. Same Rudy są jednym z elementów Europejskiego Szlaku Cysterskiego. Przecinają je ponadto znakowane szlaki turystyki pieszej i rowerowej.

Wodzisław Śląski leży na południu województwa śląskiego, tuż przy granicy z Republiką Czeską, pomiędzy Rybnikiem (na północy), a Jastrzębiem-Zdrojem (na południu). Miasto zalicza się do najstarszych miejscowości w tej części Śląska - pierwsze wzmianki o osadzie pochodzą już z XII wieku, a lokacja nastąpiła sto lat później. Przez stulecia mieszkańcy Wodzisławia Śląskiego utrzymywali się przede wszystkim z handlu i rzemiosła i nawet XIX-wieczna industrializacja nie przyniosła miastu budowy znacznych zakładów przemysłowych. Kopalnie węgla kamiennego powstawały jednak w najbliższym sąsiedztwie, np. w Pszowie czy Biertułtowach, a następnie w Jastrzębiu-Zdroju. W latach 1952-1960, na terenie dzisiejszego Wodzisławia Śląskiego została wybudowana Kopalnia Węgla Kamiennego „1 Maja” (początkowa nazwa brzmiała „Mszana”). W wyniku jej działalności miasto stało się ośrodkiem górniczym z prawdziwego zdarzenia. Niestety, w 1995 roku „1 maja” połączono z radlińską kopalnią „Marcel”, a na początku XXI wieku oficjalnie zamknięto. Dzisiaj, jeżeli chcemy zejść pod ziemię i zobaczyć warunki pracy górników, musimy udać się na ulicę Gałczyńskiego (nieco na północ od wodzisławskiego Rynku), gdzie funkcjonuje Górnicza Sztolnia Ćwiczebna, prowadzona przez Powiatowe Centrum Kształcenia Ustawicznego. Historia sztolni związana jest z czynną tutaj od 1972 roku Zasadniczą Szkołą Górniczą przy kopalni „1 Maja”. Uroczyste otwarcie sztolni, w której uczniowie tej szkoły nabywali wiedzę o trudnym zawodzie górnika, nastąpiło w 1984 roku. Obecnie sztolnia wciąż pełni funkcje edukacyjne, ale zaprasza także turystów chcących poznać klimat prawdziwej kopalni. Wyrobiska górnicze znajdują się kilka metrów pod ziemią i liczą około 500 m długości. Zastosowano tu obudowy stalowo-łukowe i murowe. Chodniki, pochylnie, ściany, szybiki i warsztaty są w pełni wyposażone, m.in. w kombajny ścianowe, wrębiarkę, przenośnik, kolejkę i pozostały sprzęt górniczy.