Meandrując pomiędzy dawnymi rezydencjami: Racibórz, Rudy, Krzyżanowice, Krowiarki

NATURA 2000 

Ziemia Raciborska to miejsce idealne na aktywny wypoczynek z dala od większych miast. Turysta znajdzie tu liczne atrakcje kulturowe (zamki, pałace, zabytkowe świątynie), platformy i wieże widokowe oraz nietuzinkowe atrakcje przyrodnicze. Do tych ostatnich z pewnością należą Graniczne Meandry Odry w gminie Krzyżanowice – obszar Natura 2000. To część doliny Odry na polsko-czeskiej granicy wraz z fragmentami cennych siedlisk nadrzecznych (lasy łęgowe, zarośla wierzbowe, szuwary i podmokłe łąki). Występują tutaj liczne gatunki ptaków oraz zwierząt chronionych. Niezwykle cenne są też siedliska ptasie na stawach Wielikąt i Łężczok (patrz Rudy). Część Ziemi Raciborskiej objęta jest ochroną w ramach Parku Krajobrazowego Cysterskie Kompozycje Krajobrazowe Rud Wielkich.

ARBORETUM BRAMY MORAWSKIEJ 

Zupełnie inne atrakcje czekają na rogatkach Raciborza, w dzielnicy Obora. Zajmują je duże tereny leśne, a w nich Arboretum Bramy Morawskiej. Dzięki położeniu na obszarze migracji gatunków roślin, w tamtejszym lesie spotkać można bogatą florę, którą można poznać przechadzając się ścieżkami: dendrologiczną i ekologiczną. Przy arboretum znajduje się „mini zoo”, w którym można zobaczyć daniele, osiołki, czy ptactwo oraz Zaczarowany Ogród, czyli stworzony w samym środku lasu malowniczy roślinny labirynt.

Atrakcje przyrodnicze Ziemi Raciborskiej możemy podziwiać w czasie wędrówek pieszych, z wysokości siodełka roweru, a w przypadku Meandrów Odry – także z wnętrza kajaka.

fot. UG Krzyżanowice 

Nie lada gratką dla miłośników pięknych krajobrazów i fotografii są wieże i platformy widokowe, nowa atrakcja dostępna przez 4 pory roku, dzięki której urodę okolicy można podziwiać z niezwyczajnej perspektywy. Warto się uzbroić w lornetkę lub teleobiektyw. Taka platforma widokowa znajduje się m.in. w Arboretum Bramy Morawskiej w Raciborzu, przy głównej trasie spacerowej. Z góry pięknie prezentuje się żywopłotowy labirynt Zaczarowanego Ogrodu. Druga, to wieża widokowa w Pietrowicach Wielkich, usytuowana przy wjeździe na parking przy drewnianym kościółku pw. św. Krzyża, z której, przy dobrej widoczności, można zobaczyć pasmo Beskidów z jednej strony i Sudetów z drugiej. Wieża widokowa przy Meandrach Odry w Chałupkach ma 27 metrów wysokości – z tego poziomu widać pięknie meandrujące koryto Odry.

Wieża widokowa w Chałupkach

Ostatnia, to otwarta we wrześniu 2019 r. wieża widokowa na Pogrzebieniu. Można stąd obserwować Szyndzielnię i Równicę w Beskidzie Śląskim, Łysą Górę, a także Jesioniki z Pradziadem w Czechach, dolinę Odry, pasma górskie Karpat i Sudetów oraz Racibórz, wyłaniający się zza grzbietu wzgórza Widok.

ZAMKI I PAŁACE 

Ziemia Raciborska nagromadziła sporo zabytków architektury rezydencjonalnej – począwszy od zamku w Raciborzu z przepiękną XIII-wieczną kaplicą zamkową pw. św. Tomasza Kantauryjskiego i ruin zamku w Tworkowie, poprzez mniej lub bardziej okazałe pałace. Ich zwiedzanie z pewnością ułatwi proponowana wycieczka.

Tworków

Rozpoczynamy ją w Chałupkach, dokąd z łatwością możemy dotrzeć autostradą A1. Przy samej Odrze, która jest granicą polsko-czeską, stoi pałac z 1682 r., przebudowany przez bohumińską linię rodu Henckel von Donnersmarck. Wcześniej stał tutaj zamek obronny Hohenzollerów. W 1907 roku pałac został przebudowany po raz ostatni przez żydowskiego barona Rotschilda. Obecnie mieści hotel i restaurację. W parku pałacowym zachowały się fragmenty ziemnych fortyfikacji z XVI w.

W sąsiednich Krzyżanowicach znajduje się kolejny pałac. Zbudowano go w stylu barokowym w 1700 r. dla hrabiego Praschmy, ale kolejni właściciele – Lichnowscy nadali mu styl neogotycki. Pałac gościł w 1806 r. Ludwiga van Beethovena, a w 1843 i 1848 r. – Franciszka Liszta. Od czasu sprzedaży pałacu w 1930 r. zakonnicom ze zgromadzenia franciszkanek, pałac został wyświęcony na klasztor i pełni od tamtej pory rolę ośrodka opieki społecznej.

Pałac w Krzyżanowicach 

Najlepiej w okolicy pojawić się w maju, kiedy w pałacowej kaplicy odbywają się koncerty, w trakcie których wykonywane są m.in. utwory Liszta i Beethovena, lub w czerwcu, kiedy przed pałacem kwitnie okazały tulipanowiec amerykański (Liriodendrontulipifera).

Imponujące są ruiny zamku w sąsiednim Tworkowie. Ta renesansowa budowla, przebudowana w 1877 r. w stylu neorenesansowym, spłonęła w niewyjaśnionych okolicznościach w 1931 r. Obecnie trwa częściowa odbudowa zamku, przy którym powstanie punkt widokowy, centrum obsługi turystów i zagospodarowany park na miejsce aktywnej rekreacji. A skoro już jesteśmy w Tworkowie… W pobliżu ruin stoi piękny, barokowy kościół pw. św. Piotra i Pawła z 1694 r. z bogatym barokowym wyposażeniem (m.in. odrestaurowane sarkofagi Reiswitzów).

Kościół pw. Św. Piotra i Pawła 

Na przykościelnym cmentarzu pochowani są dwaj księża-historycy – Augustin Weltzel, nazywany „śląskim Tacytem” i Józef Gregor. Z Tworkowa pochodzi także Emil Szramek – błogosławiony Kościoła katolickiego. W Tworkowie stoi do dziś stary młyn wodny rodziny Pawlików, który, po wcześniejszym umówieniu telefonicznym, można zwiedzać. Tuż za nim, w okresie wiosenno-letnim (do 15 lipca), funkcjonuje Wioska Indiańska MATO, w której można zaznajomić się z realiami życia w osadzie Indian Ameryki Północnej, jednak na odwiedziny w wiosce trzeba się wcześniej umówić telefonicznie.
W kolejnej miejscowości – Bieńkowicach – nie spotkamy zamku ani pałacu, za to stoi tu czynna do dziś zabytkowa kuźnia rodziny Sochów, o tradycjach sięgających 1702 r. Można ją zwiedzać od poniedziałku do soboty, po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

DALEJ NA PÓŁNOC 

Na północ od Raciborza leży grupa zniszczonych rezydencji w: Krowiarkach, Strzybniku, Rudniku, Łubowicach i Sławikowie. Częściowo odnowiony pałac rodów von Gaschin i Donnersmarcków w Krowiarkach jest w trakcie remontu, z tego powodu obecnie nie można go zwiedzać. W Łubowicach znajdują się ruiny pałacu, w którym urodził się i mieszkał niemiecki poeta doby romantyzmu, Joseph von Eichendorff. Życie oraz twórczość poety można bliżej poznać w Górnośląskim Centrum Kultury i Spotkań im. Josepha von Eichendorffa. Zgromadzono w nim także zabytki archeologiczne z osady kultury łużyckiej z IX-VI w. p.n.e., odkrytej w Łubowicach. Miłośnicy Eichendorffa odwiedzą zapewne także stary młyn w Brzeźnicy, opisany przez poetę w jednym z wierszy.

Młyn w Brzeźnicy 

Ziemia Raciborska posiada też znaczący obiekt sakralny, jakim jest zespół dawnego opactwa cysterskiego w Rudach – Sanktuarium Matki Bożej Pokornej (o czym szerzej przy Rudach). Natomiast w Pietrowicach Wielkich stoi drewniany kościół odpustowy pw. Świętego Krzyża , słynny w całej Polsce z odbywających się tam w Poniedziałek Wielkanocny procesji konnych. Drewniany kościół w Pietrowicach Wielkich, a także kaplice w Lubomii i Bukowie, znajdują się na Szlaku Architektury Drewnianej województwa śląskiego.

Informacje praktyczne

Punkt Informacji Turystycznej Racibórz (Raciborskie Centrum Informacji),
ul. Długa 2, tel. 32 4157239, raciborz@slaskie.travel
Punkt Informacji Turystycznej Racibórz (Zamek Piastowski), ul. Zamkowa 2, tel. 32 7006052, 32 4140233, wew. 105, zamekraciborz@slaskie.travel, promocja@zamekpiastowski.pl
Pałac w Chałupkach, Chałupki, ul. Bogumińska 30, tel. 32 4196944, www.hotel-zamek.pl, recepcja@hotel-zamek.pl
Pałac w Krzyżanowicach – Dom Pomocy Społecznej „Różany Pałac”, Krzyżanowice, ul. Kolejowa 4, tel. 32 4194020
Pałac w Tworkowie, Tworków, ul. Parkowa, tel. 32 4196128
Kościół Piotra i Pawła, Tworków, ul. Główna 19, tel. 32 4196226
Stary młyn wodny, Tworków, ul. Młyńska 7, tel. 32 4196355, wstęp po uprzednim kontakcie z właścicielem
Wioska Indiańska MATO, Tworków, ul. Drzymały 11, tel. 506359641, kontakt@wioska-mato.pl, www.wioska-mato.pl, czynne sezonowo
Zabytkowa Kuźnia Sochów, Bieńkowice, ul. Wojnowska 5, tel. 32 4196529, dostępność zwiedzania uzgadniana telefonicznie
Arboretum Bramy Morawskiej, Racibórz Obora, ul. Markowicka 17, tel. 32 4154405, arboretum.raciborz@interia.pl, www.arboretum-raciborz.com.pl
Górnośląskie Centrum Kultury i Spotkań im. Eichendorffa, Łubowice, ul. Zamkowa 1,
tel. 32 4106602, eichendorffzentrum@wp.pl, www.eichendorff.pl
Kościół pw. Świętego Krzyża, Pietrowice Wielkie, ul. Bończyka
Wieża widokowa w Pietrowicach Wielkich, ul. Bończyka
Wieża widokowa przy Meandrach Odry, Chałupki, ul. Młyńska
Wieża widokowa w Pogrzebieniu, ul. Lubomska, Kornowac

Artykuł ukazał się w wydawnictwie turystycznym Śląskie poza miastem