Kaplica zamkowa św. Tomasza Becketa z Canterbury

Jednym z cenniejszych obiektów Zamku Piastowskiego w Raciborzu jest kaplica św. Tomasza Becketa z Canterbury, którą można zwiedzać codziennie.

Świątynia nazywana jest śląską Sainte-Chapelle oraz perłą śląskiego gotyku. Pierwsze określenie, odnoszące raciborski zabytek do słynnej dwukondygnacyjnej kaplicy zamkowej Sainte-Chapelle, położonej na wyspie Cité w Paryżu, ufundowanej przez króla Ludwika IX (1214-1270) jako miejsce złożenia relikwii Chrystusa z koroną cierniową na czele i świętych patronów Francji, weszło do obiegu z końcem lat 50. XX wieku za sprawą wybitnego historyka sztuki i muzeologa, prof. dr. hab. Gwido Chmarzyńskiego (1906-1973). Za najpiękniejszą zachowaną średniowieczną kaplicę zamkową na Śląsku, a także na ziemiach polskich uznał ją warszawski badacz, prof. Andrzej Grzybkowski, autor monografii śląskich kaplic zamkowych. Wielu innych znawców tematu, m.in. prof. Marian Kutzner czy prof. Tadeusz Chrzanowski, nie mają wątpliwości, że Racibórz dysponuje wysokiej klasy zabytkiem. Stąd też uprawnione jest wspomniane określenie perła śląskiego gotyku.

Na przestrzeni wieków kaplica poddawana była wielu przebudowom i rekonstrukcjom. Wraz z nowymi właścicielami zmieniała się i ona. Wiatry historii nie były dla niej łaskawe; trawiły ją pożary, niszczyły powodzie i nieprzyjacielskie wojska, bezlitośnie działał upływający czas i grzech zaniechania. Jednak po każdym nieszczęściu, przychodził czas odbudowy. Kaplica pw. św. Tomasza Becketa, znajdująca się przy Zamku Piastowskim w Raciborzu od czerwca 2016 roku jest już w pełni odrestaurowana. Żmudnych i kosztownych prac konserwatorskich podjął się Powiat Raciborski. Kaplica odzyskała swoją świetność i blask. To do niej od niepamiętnych czasów ściągają turyści z kraju i z zagranicy.

Dziś świątynia rozpoczyna nowy rozdział i po raz kolejny zachwyca. Znawcy nie mają wątpliwości, że stanowi obecnie najcenniejszy tego typu obiekt w Polsce. Cała modernizacja, podzielona na etapy, objęła m.in.: remont i wymianę pokrycia dachu oraz remont wieżyczki, wykonanie nowych witraży, konserwację kamieniarki okiennej, renowację kamiennych portali wejściowych, wyeksponowanie ważnych detali (kamienne konsole żeber sklepiennych, kanał przy oryginalnej wschodniej ścianie kaplicy), renowację sklepienia (z elementami polichromii) oraz remont elewacji zewnętrznej. Całość prac realizowanych przez samorząd powiatowy kosztowała ponad 2,8 mln złotych. Powiat angażując na ten cel środki własne, pozyskał także dofinansowanie zewnętrzne od: Śląskiego Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków w Katowicach (ok. 489 tys. zł), Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w Warszawie (ok. 198 tys.) oraz miasta Raciborza (351 tys. zł). Pierwsze z prac rozpoczęły się w 2011 roku. W 2016 roku kaplica wzbogaciła się o wyposażenie, w tym to historyczne z XIX wieku – dębowe ławki oraz najcenniejsze fragmenty ołtarza tj. obraz pędzla Jana Bochenka (wym. 270,5x125,5 cm) i dwie figury świętych. Ponadto w kaplicy usytuowano mensę ołtarzową, mównicę, krzesła dla celebransów, krzyż oraz tabernakulum.

W kwietniu 2017 roku została wyróżniona w 42. edycji konkursu Generalnego Konserwatora Zabytków na „Zabytek Zadbany”. Otrzymała wyróżnienie za kompleksowe prace restauratorskie oparte na pełnych badaniach archeologicznych, historycznych, architektonicznych i konserwatorskich. Przeprowadzone zostały z maksymalnym poszanowaniem substancji zabytkowej. Prace pozwoliły na harmonijne wyeksponowanie wszystkich istotnych faz rozwojowych obiektu. Każdego roku w kaplicy odbywa się szereg koncertów w ramach cyklu „Musica cantuaris”, są też wieczory poezji. Odprawiane są też w niej okazjonalnie nabożeństwa a chętne pary mogą wziąć ślub kościelny.