Racibórz, jedno z najstarszych miast górnośląskich, do dnia dzisiejszego zachował czytelny średniowieczny układ urbanistyczny. W jego centrum znajduje się rynek, z którego wybiegają ulice tworzące charakterystyczną szachownicę. W 1945 roku raciborskie Stare Miasto uległo prawie doszczętnemu zniszczeniu, dlatego współczesna zabudowa rynku jest pseudorenesansowa. Środek placu natomiast zdobi oryginalna, barokowa kolumna maryjna.
Racibórz - osada grodowa na prawym brzegu Odry, wzmiankowana w 1108 r., później siedziba kasztelana i książąt opolsko-raciborskich i raciborskich. Miasto lokacyjne sprzed 1217 r., założone na lewym brzegu Odry naprzeciw zamku. Historyczna stolica Górnego Śląska, od 1108 do 1327 r. w granicach państwa polskiego, potem, do 1742 r., w Koronie Czech, następnie w Prusach, od 1871 r. w Cesarstwie Niemieckim, wreszcie w II i III Rzeszy, od 1945 r. w Polsce. Po podboju Śląska przez Prusy nastąpiła reorganizacja dawnej prowincji austriackiej – z niewielkiego wówczas księstwa raciborskiego utworzono powiat ze stolicą w Raciborzu. Miasto stało się siedzibą urzędów państwowych oraz wyższego sądu krajowego dla Górnego Śląska. Wraz z doprowadzeniem kolei żelaznej (1846) odnotowano szybki rozwój handlu i przemysłu, głównie metalurgicznego, cukierniczego, tytoniowego. Rosła liczba ludności: 1791 – 3511 mieszkańców, 1840 – 7022, 1858 – 10.226, 1885 – 19.524, 1910 – 38.424, 1939 – 49.724. Obecnie miasto (dane na koniec maja 2019 r.) ma 49.964 mieszkańców. Z początkiem 2. poł. XIX w. do Raciborza zaczęto przyłączać okoliczne osady: Nowe Zagrody (1860), Bosacz (1900), Stara Wieś i Proszowiec (1902), Płonia (1909), Ostróg, Studzienna, obszary zamkowe Raciborza i Ocic (1927), Brzezie nad Odrą, Markowice, Sudół i Miedonia (1975), Ocice Górne (1977). Obecnie miasto leży w województwie śląskim. Jest stolicą powiatu raciborskiego ziemskiego.