Drewniany kościół pw. św. Krzyża w Pietrowicach Wielkich

Należący do Szlaku Architektury Drewnianej województwa śląskiego pątniczy kościółek pw. św. Krzyża w Pietrowicach Wielkich zbudowany został w roku 1667. Znajduje się około półtora kilometra od centrum, przy drodze do Gródczanek.

Powstały jako polna kaplica z jednym ołtarzem i dzwonem w 1667 r. W 1743 r. poszerzona – jednonawową budowlę zaadaptowano prawdopodobnie na prezbiterium po czym dobudowano nawę główną i mały chór przy wejściu. O fakcie przebudowy świadczy inskrypcja na belce jarzmowej w kościele. Obecny kształt kościół uzyskał w 1. poł. XIX w. Centralne miejsce zajmuje późnobarokowy ołtarz z 1. poł. XVIII w. z łaskami słynącym obrazem Jezusa Ukrzyżowanego (barokowy, pocz. XVIII w.). Na ciemnym tle przedstawiającym zachmurzone niebo nad Jerozolimą, nieznany malarz przedstawił cztery postacie namalowane w jaskrawych kolorach. Sprawia to, że skupiają one na sobie uwagę, symbolizują one życie wieczne i radość ze spełnienia proroctwa. Scena Ukrzyżowania, choć tragiczna sama w sobie, wyłania się z mroków grzesznego świata, otwiera wrota do życia wiecznego. Jezus ma przez to spokojny wyraz twarzy. Malarz starał się chyba uchwycić moment po połączeniu się Syna z Ojcem. U stóp krzyża rozpaczają trzy kobiety. Jedna z nich obejmuje jego trzon. Dwa ołtarze boczne późnobarokowe z poł. XVIII w. poświęcone św. Annie oraz Matce Boskiej Królowej Różańca, w obu znajdują się XVIII-wieczne malowidła. Rzadkością jest przedstawienie na tym pierwszym ojca Maryi czyli św. Joachima. W ścianach bocznych nawy umieszczono obrazy drogi krzyżowej, a przy nich rzeźby św. Franciszka i św. Antoniego z Padwy. Dominującym elementem wystroju jest żyrandol ze szlifowanymi kryształami w kształcie graniastosłupów, podarowany przez hrabinę von Gaschin z Polskiego Krawarza (obecnie Krowiarki w gminie Pietrowice Wielkie), w kruchcie XVII-w. kropielnica z piaskowca. Ogromną wartość ma mezzotinta Johanna Eliasa Ridingera z 1752 roku przedstawiająca adorację wizerunku Matki Boskiej Pokornej z Rud, pod wizerunkiem Maryi i Dzieciątka Jezus znajduje się jeden z nielicznych zachowanych widoków opactwa w Rudach. Na poprzecznej belce, która oddziela małe prezbiterium od nawy głównej zapisane zostały odpusty zupełne, początkowo tylko po łacinie, potem, według ks. Jureczki, przetłumaczone na języki morawski i niemiecki przez kościelnego pustelnika Schöna. Napis br mi: „Odpusty zupełne na Znalezienie i Podwyższenie św. Krzyża udzielone na wieczne czasy”. Powstał on zapewne za czasów księdza Józefa Kuklinskiego w 1743 r., a więc w momencie rozbudowy świątyni. Komoda zakrystyjna z XVII w., barokowa drewniana skarbona, klasycystyczne obrazy z XVIII w. św. Katarzyna, Chrystus u słupa oraz ludowe z 1. poł. XIX w. Ukrzyżowanie i Cierniem koronowanie.

W Poniedziałek Wielkanocny z kościoła parafialnego w Pietrowicach Wielkich wyrusza do kościółka św. Krzyża doroczna, barwna procesja konna. Wierni, prowadzeni przez jadącego konno kapłana intonującego pieśni w gwarze laskiej i dwóch towarzyszących mu jeźdźców, udają się przez wieś i pola do tutejszego kościółka na nabożeństwo, zaś po nim wracają okrężną drogą, święcąc tutejsze pola. Uroczystości kończą się festynem, na którym organizowane są pokazy artystyczne z udziałem koni. Poza Polską podobne procesje odbywają się w Szwajcarii, Tyrolu i Niemczech, skąd zapewne zwyczaj ten się wywodzi.